“บุปผาราชินี” พรรณไม้ทรงคุณค่า งดงามในพระนามสมเด็จพระพันปีหลวง

“บุปผาราชินี” พรรณไม้ทรงคุณค่า งดงามในพระนาม “สมเด็จพระพันปีหลวง”

เพื่อน้อมสำนึกในพระมหากรุณาธิคุณเป็นล้นพ้นอันหาที่สุดมิได้ เนื่องในโอกาสที่สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง เสด็จสวรรคต ขอเชิญชวนทุกท่านได้น้อมรำลึกถึงพระราชกรณียกิจและพระมหากรุณาธิคุณผ่านเรื่องราวของ บุปผาราชินี พรรณไม้ทรงคุณค่า งดงามในพระนามของ "สมเด็จพระพันปีหลวง" ซึ่งล้วนเป็นพรรณไม้มงคลที่ควรค่าแก่การอนุรักษ์อย่างยิ่ง

 

​สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ทรงมีพระมหากรุณาธิคุณอย่างใหญ่หลวง ต่อการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ ป่าไม้ รวมถึงการอนุรักษ์และฟื้นฟูพืชพรรณไม้ ดอกไม้ และกล้วยไม้ใกล้สูญพันธุ์ไว้เป็นจำนวนมาก 

บุปผาราชินี แบ่งพรรณไม้ออกเป็น 3 ประเภท ได้แก่ 

1. ดอกไม้พระนามาภิไธย

สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ทรงให้ความสนพระราชหฤทัยในด้านสิ่งแวดล้อมเป็นอันมาก ทำให้มีสถาบันในต่างประเทศ ชื่นชมและเทิดพระเกียรติคุณขอพระราชทานพระราชานุญาต อัญเชิญพระนามาภิไธย “สิริกิติ์” ไปตั้งเป็นชื่อดอกไม้งาม

2. ดอกไม้นามพระราชทาน

สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ทรงให้ความสนพระราชหฤทัยในธรรมชาติรอบพระวรกายอยู่เสมอ แม้ครั้งเมื่อเสด็จฯ ไปทรงงาน ณ พื้นที่แห่งใด ก็จะทรงชื่นชมความงามของพันธุ์ไม้ต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นพันธุ์ไม้หายากหรือแม้เพียงดอกไม้ป่าต้นเล็ก ๆ พระองค์ก็ทรงให้ความสำคัญและยังทรงโปรดพระราชทานชื่อให้เพื่อสร้างคุณค่าให้กับพันธุ์ไม้เหล่านั้นได้เป็นสมบัติทางธรรมชาติที่ล้ำค่าของประเทศไทยตลอดไป 

3. ดอกไม้ทรงโปรด ของ "สมเด็จพระพันปีหลวง"

 

 

“กุหลาบควีนสิริกิติ์” : ดอกกุหลาบขนาดใหญ่สีเหลือง ระเรื่อด้วยสีส้มแดงตรงปลายกลีบเมื่อกระทบกับแสงแดด กลิ่นหอมอ่อนๆ ซึ่งเริ่มนำออกเผยแพร่เมื่อปี พ.ศ. 2511 และได้รับรางวัลชนะเลิศในการประกวดกุหลาบที่กรุงเบลฟาสต์ ประเทศไอร์แลนด์ โดยนาย Andre' Hendricx ขอพระราชทานพระราชานุญาตเชิญพระนามาภิไธย “สิริกิติ์” เป็นชื่อของกุหลาบเมื่อเดือนสิงหาคม พ.ศ. 2514 ครั้งเมื่อพระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร และ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง เสด็จประภาสประเทศเดนมาร์ก

“กล้วยไม้แคทลียาควีนสิริกิติ์” : กล้วยไม้ลูกผสมตระกูลคัทลียากลีบดอกขาวนวล แต่งแต้มด้วยสีเหลืองทองตรงกลาง ด้วยความงามอันโดดเด่นนี้ทำให้ได้รับรางวัลยอดเยี่ยมจาก The Royal Horticulture Society ประเทศอังกฤษ ซึ่งบริษัทแบล็กแอนด์ฟลอรี (Black & Flory) บริษัทกล้วยไม้เก่าแก่ของอังกฤษ ได้ขอพระราชทานพระราชานุญาตเชิญพระนามาภิไธย “สิริกิติ์” เป็นชื่อของกล้วยไม้ โดยจดทะเบียนเมื่อ พ.ศ. 2501 นอกจากนั้นสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ได้พระราชทาน แคทลียา ควีนสิริกิติ์ เป็นดอกไม้ประจำวันสตรีไทย

“ดอนญ่าควีนสิริกิติ์” : ไม้พุ่มประดับ ดอกรูปดาวสีเหลืองสดขนาดเล็กออกเป็นช่อที่ปลายกิ่ง แต่ละช่อมีกลีบรองสีชมพูอ่อนตัดด้วยขอบสีชมพูเข้มเกือบแดง เป็นพันธุ์ลูกผสมที่มหาวิทยาลัยฟิลิปปินส์ผสมขึ้น ในปี พ.ศ. 2506 เมื่อพระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร และ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง เสด็จพระราชดำเนินไปทรงเยือนประเทศฟิลิปปินส์อย่างเป็นทางการ ทางมหาวิทยาลัยจึงได้กราบบังคมทูล สมเด็จพระพันปีหลวง ขอพระราชทานพระบรมราชานุญาตเชิญพระนามาภิไธย “สิริกิติ์” เป็นชื่อของดอนญ่าลูกผสมพันธุ์ใหม่นี้

“บัวควีนสิริกิติ์” : บัวลูกผสมที่เกิดจากพันธุ์บัวสายเขตอบอุ่นพันธุ์ของสหรัฐอเมริกาและบัวสายเขตร้อนของไทย โดยกลีบดอก 2 สี คือส่วนปลายกลีบดอกมีสีม่วง โคนกลีบดอกมีสีขาว ส่วนกลีบเลี้ยงมีสีขาวอมเขียว สีดอกของบัวลูกผสมนี้มีสีม่วง ถือได้ว่าเป็น “สีใหม่” ที่ยังไม่เคยปรากฏมาก่อนในบัวเขตอบอุ่น จากความงดงามและมีลักษณะแตกต่างจากบัวพันธุ์อื่นๆ ทำให้สมาคมพฤกษศาสตร์ในพระบรมราชินูปถัมภ์ได้กราบบังคมทูลสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ขอพระราชทานพระราชานุญาต เชิญพระนามาภิไธย “สิริกิติ์” เป็นชื่อของบัวลูกผสมพันธุ์นี้ เมื่อวันที่ 11 มิถุนายน 2555 เพื่อเป็นการเทิดพระเกียรติเนื่องในโอกาสวันเฉลิมพระชนมพรรษา 80 พรรษาของสมเด็จพระพันปีหลวง

“ดุสิตา” : มีชื่อเรียกที่แตกต่างไปแต่ละท้องถิ่นไม่ว่าจะเป็น หญ้าข้าวก่ำน้อย หญ้าเข็ม หรือดอกขมิ้น เป็นพืชล้มลุกที่พบตามพื้นที่โล่งและชุ่มชื้นในภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนบน ดอกเป็นช่อสีม่วงเข้ม มีใบที่เปลี่ยนเป็นถุงสำหรับดักจับแมงขนาดเล็ก ออกดอกช่วงตุลาคม - ธันวาคม 

“มณีเทวา” : มีชื่อเรียกทั่วไปอาทิ กระดุมเงิน หญ้าตุ้มหู หญ้าผมหงอก เป็นไม้ล้มดอกกลมสีขาวออกเป็นช่อ พบมากในภาคตะวันออกและตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทย ออกดอกช่วงเดือนตุลาคม - กุมภาพันธ์ 

“สร้อยสุวรรณา” : มีชื่อเรียกทั่วไป คือ เหลืองพิศมร หญ้าสีทอง สาหร่ายดอกเหลือง เป็นไม้ล้มลุกกินแมลงกอเล็ก ๆ ออกดอกเป็นช่อสีเหลืองงามสะพรั่งช่วงเดือนตุลาคม-ธันวาคม ในประเทศไทยพบตามพื้นที่โล่งและชุ่มชื้นในภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนบน 

“ทิพเกสร” : มีชื่อเรียกทั่วไป ได้แก่ หญ้าฝอยเล็ก มีดอกสีม่วงอ่อนแกมชมพู ออกดอกช่วงสิงหาคม - ธันวาคม ในประเทศไทยพบมากทางภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนบน 

“สรัสจันทร” : มีชื่อเรียกทั่วไป คือ หญ้าแลไข่กา จำปีบะ ดอกดิน กล้วยเล็บมือนาง กล้วยมือนาง หญ้าหนวดเสือ เลื้อมนกเขา หญ้านกเขา ไม้ล้มลุกขนาดเล็ก ดอกสีชมพูจนถึงสีม่วงอ่อนอมฟ้า ส่วนปลายมีสีเหลืองหรือสีครีม พบตามบริเวณทุ่งหญ้าเปิด ริมหนองน้ำและบริเวณพื้นที่ชุ่มน้ำ ในช่วงเดือนกันยายน-ธันวาคม 

“นิมมานรดี” กล้วยไม้อิงอาศัย ดอกขนาดกลีบเล็กสีขาว มีเส้นตามยาวสีแดงเข้ม กลีบปากที่ปลายมีพื้นสีเหลืองเข้มและมีแต้มสีแดงเข้มที่โคนกลีบ โดยสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง พระราชทานนาม “นิมมานนรดี” เมื่อครั้งเสด็จฯ ทอดพระเนตรพรรณไม้ ณ บริเวณโคกนกกะบา เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าภูหลวง จังหวัดเลย เดือนมีนาคม พ.ศ. 2534 

“มหาพรหมราชินี” : ถูกค้นพบโดย ดร.ปิยะ เฉลิมกลิ่น ลักษณะเป็นดอกเดี่ยวส่งกลิ่นหอม กลีบชั้นนอกสีขาว กลีบชั้นในสีม่วงแดง มีถิ่นกำเนิดอยู่บริเวณยอดเขาสูง ในเขต อ.เมือง จ.แม่ฮ่องสอน ได้รับพระราชทานพระราชานุญาตให้ใช้พระนามาภิไธย เพื่อร่วมเฉลิมพระเกียรติเนื่องในโอกาสมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา 6 รอบ 12 สิงหาคม 2547 

“โมกราชินี” (โมกสิริกิติ์) : อยู่ในสกุลโมกมัน ลักษณะเป็นช่อดอกสีขาวหรือขาวปนเขียวอ่อน มีกลิ่นหอมอ่อน ๆ ถือเป็นพรรณไม้ชนิดใหม่ของโลก ถูกค้นพบโดย ศาตราจารย์ ดร.ธวัชชัย สันติสุข บริเวณภูเขาหินปูน จ.สระบุรี และได้ขอพระราชทานพระราชานุญาต ใช้ชื่อพรรณไม้นี้ตามพระนามาภิไธยของสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง เมื่อปี พ.ศ.2544 

“สัตตบงกช” เป็นดอกไม้ที่สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ทรงโปรด เป็นบัวหลวงพันธุ์ดอกสีชมพูซ้อน รูปทรงดอกตูม ป้อมกว่าบัวหลวงธรรมดา เป็นพันธุ์ไม้ที่รู้จักกันดี นิยมใช้ในพิธีทางศาสนา และแทบทุกส่วนของบัวหลวงใช้ประโยชน์ได้ทั้งราก ใบ กลีบดอก เมล็ด และเกสร บัวทั้งสองสี เป็นพันธุ์ที่พบเฉพาะในประเทศไทย 

 

 

ที่มา/อ้างอิง : สำนักบริหารพื้นที่อนุรักษ์ที่ 11 (พิษณุโลก)  , สวนพฤกษศาสตร์สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์  , สำนักอุทยานแห่งชาติ - National Parks of Thailand