รู้จัก 4 ตัวเงินตัวทองในไทย สัตว์เลื้อยคลานสำคัญของระบบนิเวศ

เมื่อพูดถึง สัตว์เลื้อยคลานในไทย หนึ่งในชื่อที่คนไทยคุ้นเคยมากที่สุดก็คือ เหี้ย หรือที่หลายคนเรียกแบบสุภาพว่า ตัวเงินตัวทอง สัตว์ขนาดใหญ่ที่หลายคนอาจมองว่าน่ากลัวหรือเป็นลางร้าย แต่ความจริงแล้ว วงศ์เหี้ย กลับเป็นสัตว์ที่มีบทบาทสำคัญต่อระบบนิเวศ และในประเทศไทยเรายังพบเหี้ยได้ถึง 4 ชนิด ซึ่งแต่ละชนิดก็มีลักษณะและบทบาทที่แตกต่างกันออกไป

วงศ์เหี้ยคืออะไร?
วงศ์เหี้ย (Monitor Lizard) เป็นกลุ่มสัตว์เลื้อยคลานขนาดใหญ่ในวงศ์ Varanidae พบกระจายพันธุ์ตั้งแต่แอฟริกา เอเชีย ไปจนถึงออสเตรเลีย โดยทั่วโลกมีมากถึง 81 ชนิด แต่ในเมืองไทยพบอยู่ 4 ชนิดหลักๆ ซึ่งถือว่าเป็นสมาชิกของ สัตว์เลื้อยคลานในไทย ที่มีความสำคัญมาก

 

เหี้ยในไทย 4 ชนิด มีอะไรบ้าง?

1. เหี้ย (ตัวเงินตัวทอง) — Varanus salvator
เป็น เหี้ย ที่พบมากที่สุดในประเทศไทย ขนาดตัวค่อนข้างใหญ่ ผิวลำตัวมีลวดลายจุดสีเหลืองบนพื้นสีดำ พบได้ตามแหล่งน้ำ หนองบึง หรือแม้แต่ในเขตเมืองใหญ่ เช่น กรุงเทพฯ
ตัวเงินตัวทอง มีนิสัยว่ายน้ำเก่ง ชอบกินซากสัตว์ ไข่งู และบางครั้งอาจปีนต้นไม้เพื่อหาของกิน

2. ตะกวด (แลน) — Varanus bengalensis
เหี้ยในไทย ขนาดเล็กกว่าตัวเงินตัวทองมาก ผิวเรียบ สีน้ำตาลอมเทา อาศัยอยู่ตามป่าโปร่ง ไร่สวน หรือพื้นที่แห้ง
ตะกวด ชอบกินแมลง นกขนาดเล็ก และไข่สัตว์ เป็นเหี้ยที่ปีนป่ายเก่งมาก

3. เห่าช้าง — Varanus rudicollis
พบเฉพาะภาคใต้ เช่น สุราษฎร์ธานี นครศรีธรรมราช มีขนาดใกล้เคียงตัวเงินตัวทอง แต่สีเข้มกว่า
เห่าช้าง ถูกขนานนามตามความเชื่อว่า หากพบจะเกิดเหตุไม่ดี จึงเป็นที่หวาดเกรงในพื้นที่ แต่จริงๆ แล้วเป็นเหี้ยที่มีพฤติกรรมคล้ายตัวเงินตัวทอง

4. ตุ๊ดตู่ — Varanus dumerilii
เหี้ยขนาดเล็กที่สุดในไทย ผิวสีเข้มหรือดำสนิท มักอาศัยอยู่ในป่าลึกภาคเหนือและภาคตะวันตก ว่องไวมาก หลบซ่อนเก่ง
จัดเป็น สัตว์เลื้อยคลานในไทย ที่ไม่ค่อยพบเห็นบ่อยนัก

เหี้ย…สัตว์น่ารังเกียจหรือผู้รักษาระบบนิเวศ?

แม้ เหี้ยในไทย จะมักถูกมองว่าเป็นสัตว์ที่คนไม่ชอบ ด้วยรูปร่างและความเชื่อเรื่องโชคร้าย แต่แท้จริงแล้ว เหี้ย เป็นสัตว์สำคัญต่อระบบนิเวศ

ประโยชน์ของเหี้ย
- กินซากสัตว์ ช่วยกำจัดของเน่าเสียตามธรรมชาติ
- ควบคุมสัตว์อันตราย เช่น ไข่งูหรือสัตว์เลื้อยคลานมีพิษ
- ใช้ในงานวิจัย เพื่อศึกษาพันธุกรรมสัตว์เลื้อยคลาน
- สร้างรายได้จากการเพาะเลี้ยง เช่น หนังเหี้ย, เนื้อหาง “บ้องตัน”

หากไม่มี เหี้ย หรือ ตัวเงินตัวทอง ระบบนิเวศจะเสียสมดุล เพราะซากสัตว์จะเน่าเหม็นเกิดเชื้อโรคมากขึ้น และสัตว์มีพิษจะเพิ่มจำนวนจนเป็นอันตรายต่อมนุษย์

วงศ์เหี้ย เป็นหนึ่งในกลุ่ม สัตว์เลื้อยคลานในไทย ที่ควรอนุรักษ์ไว้ เพราะนอกจากจะมีบทบาทสำคัญต่อระบบนิเวศแล้ว ยังสร้างคุณค่าทางเศรษฐกิจและงานวิจัยอีกด้วย หากสังคมมองเห็นคุณค่าของ เหี้ยในไทย มากขึ้น อคติและความเชื่อผิดๆ ก็อาจค่อยๆ ลดลงได้เช่นกัน