ฟักกับแฟงต่างกันตรงไหน ไขคำตอบสมุนไพรใกล้ตัวคู่ครัวไทย

เจาะลึกความต่าง "ฟัก" กับ "แฟง"  พืชชนิดเดียวกันที่อายุไม่เท่ากัน

สำหรับคำถามที่ว่า ฟัก กับ แฟง ต่างกันอย่างไร? แท้จริงแล้วพืชทั้งสองชนิดคือพืชตระกูลแตงชนิดเดียวกัน (ชื่อทางวิทยาศาสตร์ Benincasa hispida*)* ที่มีชื่อเรียกต่างกันไปตามช่วงอายุของผลเท่านั้น โดย "แฟง" คือผลอ่อนของพืชชนิดนี้ ซึ่งมีขนาดเล็ก ผิวมีสีเขียวนวล และเนื้อยังคงนุ่มอยู่ ในขณะที่ "ฟัก" คือผลที่แก่เต็มที่แล้ว มีขนาดใหญ่ขึ้น ผิวเริ่มแข็งและมีนวลสีขาวคล้ายขี้ผึ้งปกคลุม ซึ่งเป็นที่มาของชื่อเรียกภาษาอังกฤษว่า "Wax Gourd" นวลสีขาวนี้ทำหน้าที่ป้องกันการระเหยของน้ำและแมลงศัตรูพืช ทำให้สามารถเก็บฟักไว้ได้นานหลายเดือนโดยไม่เน่าเสีย

ฟักในวัฒนธรรมไทย: จากบทเรียนวรรณคดีสู่ภูมิปัญญาชาวบ้าน

คนไทยรู้จักฟักมาอย่างยาวนานและผูกพันกับวิถีชีวิตมาหลายร้อยปี ฟักปรากฏอยู่ในวรรณคดีพื้นบ้านเรื่อง สังข์ทอง ตอนนางจันท์เทวีสลักชิ้นฟักเป็นเรื่องราว รวมถึงในเพลงกล่อมเด็กและบททดสอบการออกเสียงภาษาไทยอย่าง "เช้าฟาดผัดฟัก เย็นฟาดฟักผัด" นอกจากนี้ ในยุคโบราณยังใช้ฟักเป็นส่วนประกอบสำคัญในเมนูอาหารทั้งคาวและหวาน เช่น ต้มจืดฟักเขียว ฟักเชื่อม หรือฟักแช่อิ่ม

สรรพคุณทางยาและคุณค่าทางโภชนาการที่น่าทึ่ง

ฟักเขียวเป็นสมุนไพรที่มีสรรพคุณรอบด้าน ตั้งแต่ใบ ผล เมล็ด ราก เถา ไปจนถึงเปลือก โดยเฉพาะในตำราแพทย์แผนไทยและอายุรเวทของอินเดียมีการนำฟักมาใช้เป็นยาอย่างแพร่หลาย

-  ใบ: ใช้แก้ฟกช้ำ พิษแมลงต่อย และรักษาบาดแผล

-  ผล: มีฤทธิ์ขับปัสสาวะ ขับเสมหะ แก้ไอ และแก้ธาตุพิการ

-  เมล็ด: ช่วยลดไข้ แก้ริดสีดวงทวาร บำรุงผิวพรรณ

-  ราก: ต้มดื่มแก้อาการไข้และกระหายน้ำ

-  เถา: รสชาติขมเย็น ใช้รักษาริดสีดวงและไข้สูง

-  เปลือก: เป็นยาขับปัสสาวะและแก้ท้องเสีย

นอกจากสรรพคุณทางยาแล้ว ฟักยังเป็นผักที่มีประโยชน์ต่อสุขภาพโดยรวม มีแคลอรีต่ำเพียง 13 กิโลแคลอรีต่อ 100 กรัม แต่มีไฟเบอร์สูง ช่วยให้รู้สึกอิ่มนานและดีต่อระบบขับถ่าย อุดมไปด้วยวิตามินซีและสารต้านอนุมูลอิสระ ที่ช่วยลดการอักเสบและปกป้องเซลล์ในร่างกาย ที่สำคัญในตำราแพทย์แผนจีนถือว่าฟักเป็นอาหาร "หยิน" ที่มีฤทธิ์เย็น ช่วยปรับสมดุลร่างกายและบรรเทาอาการท้องอืดได้

ปัจจุบันมีการศึกษาวิจัยเกี่ยวกับคุณสมบัติของฟักเขียวมากขึ้น เช่น ในประเทศจีนและเกาหลีพบว่าสารสกัดจากเมล็ดมีฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระสูง และอาจมีส่วนช่วยลดความดันโลหิตและควบคุมโรคเบาหวานได้
 

แหล่งที่มาอ้างอิง

1.Medthai. “ฟักเขียว สรรพคุณและประโยชน์ของฟักเขียว.” เข้าถึงเมื่อ 14 สิงหาคม 2568. https://medthai.com/ฟักเขียว

2.Pobpad. “ฟักเขียว.” เข้าถึงเมื่อ 14 สิงหาคม 2568. https://www.pobpad.com/ฟักเขียว

3.บทความ “ฟักแฟงแตงโม...” โดย จุลสารจามจุรี, สำนักบริหารทรัพยากรมนุษย์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย