ดอกเข็ม สมุนไพรใกล้ตัว สรรพคุณทางยาเป็นได้มากกว่าที่คิด

“ดอกเข็ม” ไม้มงคลที่หลายบ้านนิยมปลูก ไม่ได้มีดีแค่ความสวยและความหมายดี แต่ยังซ่อนพลังของสมุนไพรไทยที่ใช้สืบทอดกันมายาวนานในแพทย์แผนไทย ทั้งช่วยรักษาโรค แก้อาการเบื้องต้น ไปจนถึงใช้เป็นส่วนผสมในตำรับยาอายุวัฒนะ

ในตำราสมุนไพรไทยระบุว่า ดอกเข็ม โดยเฉพาะ “ดอกเข็มแดง” มีฤทธิ์ฝาดสมาน สามารถช่วยแก้ท้องเสียชนิดไม่รุนแรงได้ โดยนำดอกแห้งมาต้มดื่มเป็นน้ำยาแก้ปวดท้อง นอกจากนี้ยังพบว่า สารสกัดจากดอกเข็มมีฤทธิ์ต้านเชื้อแบคทีเรียบางชนิด เช่น E. coli และ Staphylococcus aureus ซึ่งเป็นสาเหตุของการติดเชื้อในลำไส้และผิวหนัง

 ประโยชน์ของ "ดอกเข็ม" ที่ควรรู้

1. ช่วยแก้อาการท้องเสีย

ดอกเข็มแดง (ชนิดดอกสีแดง) มีฤทธิ์ฝาดสมาน ใช้ต้มน้ำดื่มเพื่อช่วยรักษาอาการท้องเสียชนิดไม่รุนแรงได้

2. ต้านเชื้อแบคทีเรีย

งานวิจัยพบว่า สารสกัดจากดอกเข็มมีฤทธิ์ต้านเชื้อแบคทีเรียบางชนิด เช่น E. coli และ Staphylococcus aureus ซึ่งเป็นสาเหตุของการติดเชื้อในระบบทางเดินอาหารและผิวหนัง

3. แก้ช้ำใน – ฟกช้ำบวม

แพทย์แผนไทยใช้ดอกเข็มตำหรือบดพอกบริเวณฟกช้ำ หรือใช้ร่วมกับสมุนไพรอื่น เช่น ใบพลับพลึง เพื่อช่วยลดอาการบวมและปวด
 

4. ลดไข้ – แก้ร้อนใน

ดอกเข็มต้มกินร่วมกับสมุนไพรอื่น เช่น ฟ้าทะลายโจร หรือรางจืด มีฤทธิ์ลดไข้แบบอ่อนๆ และช่วยขับพิษร้อนในร่างกาย

5. ใช้เป็นยาอายุวัฒนะ (ในตำรับยาโบราณ)

บางตำรับยาไทยมีการใช้ดอกเข็มรวมกับสมุนไพรอื่นๆ เพื่อบำรุงร่างกาย หรือฟื้นฟูหลังเจ็บป่วย

อีกหนึ่งสรรพคุณที่น่าสนใจ คือการใช้ดอกเข็มสดตำพอกบริเวณที่ฟกช้ำ บวม หรือมีอาการปวดเมื่อย ช่วยลดการอักเสบเฉพาะที่ได้ดี อีกทั้งยังช่วยลดไข้ และขับพิษร้อนในร่างกายได้เมื่อใช้ร่วมกับสมุนไพรอื่น เช่น ฟ้าทะลายโจร หรือรางจืด

หลายตำรับยาไทยยังมีการผสมดอกเข็มในรูปแบบของยาลูกกลอน เพื่อบำรุงร่างกาย เสริมภูมิคุ้มกัน และฟื้นฟูสุขภาพในผู้ป่วยหลังจากหายจากโรค

อย่างไรก็ตาม การใช้สมุนไพรใดๆ ต้องคำนึงถึงปริมาณและสภาวะร่างกายของผู้ใช้ หากมีโรคประจำตัว ระบบย่อยอ่อนแอ หรือมีแผลในกระเพาะอาหาร ควรปรึกษาแพทย์แผนไทยหรือผู้เชี่ยวชาญก่อนนำไปใช้เพื่อป้องกันผลข้างเคียงที่อาจเกิดขึ้น

 

 แหล่งที่มา / เอกสารอ้างอิง

1.ฐานข้อมูลสมุนไพร คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล (Medplant)

-  เว็บไซต์: https://medplant.mahidol.ac.th

-  ให้ข้อมูลเกี่ยวกับดอกเข็ม (Ixora spp.) และการใช้ในตำรายาไทย เช่น แก้ท้องเสีย ฟกช้ำ

2.กรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก

-  แหล่งข้อมูลทางวิชาการและคลังตำรายาไทย

-  อธิบายการใช้ดอกเข็มในตำรับยาโบราณ เช่น การใช้พอกแผล ฟกช้ำ แก้ช้ำใน