5 สิงหาคม วันพระราชทานกำเนิดโรงเรียนนายร้อยพระจุลจอมเกล้า

“…เรียน รัก รู้ รบ เจนจบ หมดสิ้น อัศวิน จปร…“

จักรักษามรดกของพระองค์ท่านไว้ด้วยชีวิต

ตลอดระยะเวลา 138 ปี โรงเรียนนายร้อยพระจุลจอมเกล้าได้เป็นสถานศึกษาหลักทางด้านทหารของไทย ที่มุ่งมั่นผลิตนายทหารอันมีคุณลักษณะตามที่กองทัพบกต้องการ มีความเป็นสุภาพบุรุษ นักรบ นักพัฒนา เป็นผู้นำที่ยึดมั่นในอุดมการณ์ เทิดทูนชาติ ศาสนา และพระมหากษัตริย์ ตลอดจนเป็นผู้เสียสละชีวิตเพื่อปกป้องผืนแผ่นดินไทยสืบไป

วันนี้เมื่อ 138 ปีที่แล้ว เป็นวันที่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ใช้พื้นที่บริเวณหลังพระราชวังสราญรมย์ เป็นสถานที่ฝึกนายทหาร และพระราชทานกำเนิดเป็น “โรงเรียนทหารสราญรมย์” ที่ต่อมาคือ “โรงเรียนนายร้อยพระจุลจอมเกล้า” ที่เรารู้จักกันในปัจจุบัน

โรงเรียนนายร้อยพระจุลจอมเกล้า กำเนิดขึ้นพร้อม ๆ กับกรมทหารมหาดเล็กราชวัลลภรักษาพระองค์ โดยเป็นการรวมคะเด็ตทหารมหาดเล็ก คะเด็ตทหารหน้า นักเรียนแผนที่ และ ส่วนที่เป็นทหารสก๊อต เข้าด้วยกัน ใช้ชื่อรวมว่า “คะเด็ตสกูล” สำหรับนักเรียนเรียกว่า “คะเด็ต” (Cadet) มี “นายพันเอกนิคาล วอลเกอร์” (Nical Walger) เป็นผู้บังคับการคนแรก

โดยในวันที่ 5 สิงหาคม พ.ศ. 2430 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จฯ มาทรงกระทำพิธีเปิดโรงเรียนคะเด็ตสกูล และเนื่องในวันสำคัญนี้เอง จึงถือเอาวันดังกล่าวเป็นวันพระราชทานกำเนิดแหล่งผลิตนายทหารหลักให้แก่กองทัพบกของประเทศไทย

ต่อมาในวันที่ 14 มกราคม พ.ศ. 2431 ได้ตราข้อบังคับขนานนามโรงเรียนคะเด็ตสกูลเสียใหม่ว่า “โรงเรียนทหารสราญรมย์” และในวันที่ 6 ตุลาคม พ.ศ. 2440 ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้กองโรงเรียนนายสิบมาสมทบด้วย เปลี่ยนชื่อโรงเรียนเป็น “โรงเรียนสอนวิชาทหารบก” “โรงเรียนทหารบก” และ “โรงเรียนนายร้อยทหารบก” ตามลำดับ

ครั้นปี พ.ศ. 2451 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงเห็นว่าสถานที่โรงเรียนนายร้อยทหารบกคับแคบไปแล้ว ไม่เพียงพอแก่การที่จะผลิตนักเรียนเพิ่มขึ้นทันกับความต้องการของสถานการณ์ในเวลานั้น ซึ่งขาดแคลนนายทหาร จึงโปรดเกล้าฯ ให้ซื้อที่ดินติดถนนราชดำเนินนอก เป็นเนื้อที่ประมาณ 30 ไร่เศษ ดำเนินการก่อสร้างโรงเรียนนายร้อยชั้นมัธยม (ส่วนโรงเรียนนายร้อยชั้นปฐม ยังคงอยู่ ณ โรงเรียนทหารสราญรมย์เดิม) เสร็จแล้วพระองค์ได้เสด็จพระราชดำเนินมาทรงกระทำพิธีเปิดโรงเรียนเมื่อวันที่ 26 ธันวาคม พ.ศ. 2452

เวลาต่อมาประเทศไทยประสบปัญหาเศรษฐกิจตกต่ำ กระทรวงกลาโหมจึงให้รวมโรงเรียนนายร้อยทั้งสองนี้เข้าด้วยกันเรียกชื่อว่า โรงเรียนนายร้อยทหารบก อยู่ภายใต้การกำกับดูแลของกรมยุทธศึกษาทหารบก

ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลลอดุลยเดช รัชกาลที่ 9 ได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ขนานนามโรงเรียนนายร้อยทหารบกใหม่ว่า “โรงเรียนนายร้อยพระจุลจอมเกล้า” และโปรดเกล้าฯ ให้ย้ายที่ตั้งโรงเรียนนายร้อยทหารบกมาอยู่ที่บริเวณเขาชะโงก ในจังหวัดนครนายก เนื่องจากสถานที่เดิมเริ่มแออัด และไม่เพียงพอต่อความต้องการ ประกอบกับสภาพแวดล้อมไม่เอื้ออำนวยต่อการฝึกด้วยพื้นที่จำกัด

และในหลวงรัชกาลที่ 9 ทรงเสด็จฯ พร้อมด้วย สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี (พระราชอิสริยยศในขณะนั้น) มาทรงพระทำพิธีวางศิลาฤกษ์ เมื่อวันที่ 5 สิงหาคม พ.ศ. 2524 และเสด็จฯ มาทรงเปิดโรงเรียนนายร้อยพระจุลจอมเกล้าแห่งนี้ เมื่อวันที่ 5 สิงหาคม พ.ศ. 2529 อันเป็นวันปฐมฤกษ์ของการกำเนิดโรงเรียนนายร้อยฯ แห่งนี้ในสมัยรัชกาลที่ 5 นั่นเอง

ที่มา : กองทัพภาคที่ 2