ย้อนรอยไทย กัมพูชา จากอารยธรรมร่วมสู่ความขัดแย้งข้ามศตวรรษ

"ย้อนรอยความสัมพันธ์ ไทย–กัมพูชา  จากอารยธรรมร่วมสู่ความขัดแย้งข้ามศตวรรษ"

ประวัติศาสตร์ความสัมพันธ์ระหว่างไทยกับกัมพูชาถูกขีดเส้นผ่านรอยเท้าแห่งอำนาจ การแทรกแซง และสงครามมาตลอดหลายศตวรรษ จุดเริ่มต้นจากอารยธรรมขอมที่เคยมีอิทธิพลเหนือสุวรรณภูมิ ได้เปลี่ยนผ่านมาสู่ยุคที่ไทยเริ่มแข็งแกร่งในช่วงสุโขทัยและอยุธยา ซึ่งเป็นยุคที่กัมพูชาเคยตกอยู่ในฐานะรัฐบรรณาการ

ในสมัยอยุธยา ไทยได้แผ่ขยายอำนาจเข้าสู่ดินแดนกัมพูชา และมีการส่งทัพเข้าแต่งตั้งกษัตริย์ในเขมรบ่อยครั้ง หนึ่งในสงครามสำคัญคือการปราบพระเจ้าบรมโบกขรณี รวมถึงการควบคุมเมืองพระตะบองและเสียมราฐ ซึ่งกลายเป็นยุทธศาสตร์ของไทยในเวลาต่อมา

เข้าสู่ยุครัตนโกสินทร์ตอนต้น (รัชกาลที่ 1–3) กัมพูชากลายเป็นสมรภูมิของ “สงครามตัวแทน” เมื่อไทยและญวนต่างแต่งตั้งกษัตริย์ของฝ่ายตน ก่อให้เกิดความขัดแย้งซ้อนทับอย่างยาวนาน จนในที่สุดช่วงปลายรัชกาลที่ 3 ไทยเริ่มเสียอิทธิพลในเขมรให้ญวน  

 

 

จุดเปลี่ยนสำคัญคือยุคล่าอาณานิคม เมื่อฝรั่งเศสเข้ายึดกัมพูชาในปี พ.ศ. 2416 และบีบให้ไทยต้องยกหัวเมืองเสียมราฐ พระตะบอง และศรีโสภณตามสนธิสัญญาปี พ.ศ. 2449

ความพยายามทวงดินแดนคืนของไทยในช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2 นำโดยจอมพล ป. พิบูลสงคราม แม้จะประสบความสำเร็จในช่วงหนึ่ง แต่สุดท้ายต้องคืนดินแดนทั้งหมดให้ฝรั่งเศสภายใต้แรงกดดันของสหประชาชาติ

ยุคสมัยใหม่ ความขัดแย้งยังไม่สิ้นสุด โดยเฉพาะกรณี เขาพระวิหาร ซึ่งเป็นชนวนสำคัญที่ทำให้เกิดความตึงเครียดชายแดนช่วง พ.ศ. 2551–2554 แม้ศาลโลกจะตัดสินให้กัมพูชาเป็นเจ้าของเมื่อปี พ.ศ. 2505 แต่ประชาชนไทยจำนวนมากยังไม่ยอมรับ

จากอดีตที่เคยมีรากเหง้าร่วมกัน ไทย–กัมพูชา กลับกลายเป็นคู่ขัดแย้งในหลายช่วงเวลา สะท้อนภาพความซับซ้อนของการเมือง ประวัติศาสตร์ และอัตลักษณ์ในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ที่ยังไม่สิ้นสุด

ขอบคุณที่มา แหล่งอ้างอิง

นิธิ เอียวศรีวงศ์ – ประวัติศาสตร์ต้นรัตนโกสินทร์

กรมศิลปากร – พงศาวดารกรุงรัตนโกสินทร์

David Chandler – A History of Cambodia

ศาลโลก (ICJ) – คดีปราสาทพระวิหาร

ชาญวิทย์ เกษตรศิริ – ไทยกับลุ่มแม่น้ำโขง